Uzależnienia w cyberprzestrzeni wśród dzieci i młodzieży-jak im zapobiegać?

Uzależnienie jest psychiczną lub fizyczną zależnością od substancji, osób, zachowań lub rzeczy, które doraźnie wywołują poprawę samopoczucia osoby uzależnionej. Doraźnie, dlatego, że korzyści, jakie odnosi się z nałogu, trwają krótko. Trwałe są natomiast negatywne skutki – uszczerbek w relacjach międzyludzkich, uczucie wstydu, przegranej.

Rodzice chętnie kupują dzieciom komputer w przekonaniu, że jest narzędziem ułatwiającym naukę, poznanie świata, a wiedza i umiejętności, które w ten sposób nabędą, to inwestycja w przyszłość.

Najczęściej rodzice wiedzą, że ich dzieci dużo czasu spędzają przed komputerem, ale prawdopodobnie wielu z nich niezbyt dobrze orientuje się w specyfice tego środka przekazu.

Niekontrolowany dostęp do komputera i Internetu może stanowić zagrożenia, na które coraz częściej zwraca się uwagę rodziców i nauczycieli. Lekarze od dawna ostrzegają przed skutkami wielogodzinnego przebywania przed monitorem komputera zagrażającymi wszechstronnemu i prawidłowemu rozwojowi młodego pokolenia.

RODZAJE UZALEŻNIEŃ:

- UZALEŻNIENIE OD TELEWIZJI

Telewizja jest jednym z najbardziej popularnych i dostępnych mediów. Zmienia nasz stosunek do otaczającej rzeczywistości. Za jej pomocą możemy obserwować procesy, analizować różnorodne zjawiska oraz otrzymywać informacje o wydarzeniach ze świata. Uzależnienie od telewizji jest w dzisiejszych czasach niebezpiecznym zjawiskiem. Jeżeli korzystanie z telewizji zamiast być odprężeniem od rzeczywistości przeradza się w chorobliwy nawyk, a jej oglądanie staje się czynnością trudną do opanowania, należy przyjrzeć się temu uważniej i nie lekceważyć pierwszych objawów. Może to doprowadzić do dezintegracji rodziny i powodować zamykanie się członków rodziny w osobnych światach. ,,Niewątpliwie czynnikiem, który sprawia, że dzieci chętnie spędzają długie godziny przed telewizorem, jest zaspokojenie potrzeby ucieczki dziecka od codziennych spraw w świat fantazji oraz potrzeby orientacji w rzeczywistości.

-UZALEŻENIE OD KOMPUTERA, INTERNETU

Komputer jest urządzeniem, które oferuje wiele możliwości dzięki zastosowaniu odpowiedniego oprogramowania. Najliczniejszą grupę stanowią gry oraz Internet. Są dla dzieci i młodzieży wspaniałą rozrywką i relaksem. Młodzi ludzie wybierają najchętniej te gry, których treści przepełnione są brutalnością i okrucieństwem. Takie gry nie pozostają bez wpływu na psychikę. ,, Gry komputerowe pozwalają na aktywne uczestniczenie w wirtualnym świecie, dają możliwość decydowania o przebiegu akcji i wpływania na losy bohaterów. Ponadto podczas zabawy grą komputerową obecność drugiego człowieka, towarzysza zabawy staje się niepotrzebna, ponieważ zastępuje go komputer. Wszystkie te cechy sprawiają, że gry komputerowe dostarczają dziecku silnych przeżyć i doświadczeń, angażują emocjonalnie i nie dają uczucia nudy’’ . Prezentowana w nich agresja i przemoc mogą utrwalić w dziecku przekonanie, iż okrucieństwo jest stanem normalnym. Agresja występująca w wielu grach, dodana do agresji oglądanej przez dziecko w telewizji, wypacza jego wizję realnego świata, uodparnia na zło stające się wszechobecnym w oczach dziecka i wyzwala zachowania agresywne na wzór wydarzeń z ulubionych gier. Zatarcie granic między dobrem a złem powoduje brak poczucia winy za popełnione czyny agresywne. Dodatkowo można również zaobserwować wzrost podejrzliwości i drażliwości. Fascynacja i utożsamianie się z wirtualną rzeczywistością może nawet doprowadzić do zdarzeń tragicznych, kiedy gracz przeniesie akcję swojej gry do realnego życia .W Internecie zaś odnajdujemy łatwość nawiązywania kontaktów, wymiany poglądów, poczucie bezpieczeństwa związane z anonimowością co najczęściej staje się pułapką dla osób nieśmiałych i wrażliwych. Z postępującą głębokością nałogu coraz więcej uwagi poświęcają sieci. Wcześniejsze aktywności i zainteresowania sprawiające przyjemność wypierane są na rzecz długich godzin spędzanych przed monitorem.

-UZALEŻNIENIE OD TELEFONU KOMÓRKOWEGO

Telefon ułatwia życie, bo taka jest jego rola. Jednak ważna jest umiejętność zdecydowania, kiedy jest nam potrzebny, kiedy możemy go wyłączyć. Świadomość, że w każdej chwili jest pod ręką i możemy się ze wszystkimi skontaktować, rozleniwia nas. Będąc posiadaczem telefonu komórkowego wydaje nam się, że w ten sposób wzmacniamy swoje kontakty, usprawniamy swoje życie. Bardzo podatne na uzależnienie od telefonu komórkowego są dzieci i młodzież. Dzisiaj większość z nich posiada własny aparat.

Sygnały rozpoznawcze uzależnień to:

OBJAWY I PRZEBIEG              -

-  potrzeba korzystania z danego medium w coraz dłuższym czasie

–  złe samopoczucie, przy zerwaniu kontaktu z danym sprzętem

–  nieudane próby zaprzestania korzystania zdanego sprzętu

–  odczuwanie satysfakcji i radości podczas korzystania z komputera,

–  ograniczanie innych zajęć, pojawienie się konfliktów rodzinnych.

-  nadmierny kontakt z mediami jest ukrywany przed otoczeniem     i realizowany w ukryciu

– u osób uzależnionych pojawia się brak poczucia czasu.

–  pogorszenie relacji z innymi członkami rodziny, odsunięcie się do rodzinnych zajęć, obowiązków, prac

– zaniedbanie znajomych w realnym świecie na rzecz wirtualnych,

– pogorszenie wyników w nauce,

–  zaczerwienione oczy, zmęczenie, czasem depresja.

– brak innych zainteresowań poza komputerem np. sportowych,

– negatywne zmiany osobowościowe takie jak: niepokój, przygnębienie, nerwowość, kłamanie, skrytość,

–  zmiany dotyczące snu (bezsenność, zasypianie o dziwnych porach, późne wstawanie, szukanie odosobnienia).

Dzieci i młodzież to grupa osób szczególnie narażona na niebezpieczeństwa wynikające ze spędzania w pozycji siedzącej wielu godzin przed ekranem. W tym wieku ruch na świeżym powietrzu i aktywność fizyczna jest nieodzownym elementem prawidłowego rozwoju. Brak aktywności prowadzi do otyłości, która w dzisiejszych czasach jest dość dużym problemem. W wyniku tego wzrasta liczba dzieci z wadami postawy, skrzywieniem kręgosłupa. Obserwowane są jak dotąd niespotykane w dużym stopniu wady wzroku oraz uszkodzeń nerwów odpowiedzialnych za ruchy nadgarstka i dłoni. ,,Podrażnienie skóry wywołane bombardowaniem jej przez dodatnio naładowane cząsteczki kurzu odpychane przez monitor’’

Wśród sposobów zapobiegania najczęściej wymienia się:

• konsekwentne stosowanie zasady: najpierw obowiązki, później rozrywka,
• bezwzględne ograniczenie czasu spędzanego przy komputerze do 1 2 godzin dziennie w zależności od wieku dziecka,
• proponowanie innych, atrakcyjnych form spędzania wolnego czasu (sport, tury-styka, hobby niezwiązane z komputerem),
• poświęcanie dziecku jak najwięcej czasu i zainteresowania,
• czasami wprowadzanie okresów całkowitej abstynencji,
• bezwzględny zakaz korzystania z Internetu dla dzieci do lat 12 bez nadzoru dorosłych.

                                                                                                                             Pedagog szkolny